Õýäýí æèëèéí ºìíº ÿìàð ÷ áèëýý îëîí óëñûí ìèññ øàëãàðóóëàõ òýìöýýíèé ¿í­äýñíèé õóâöàñòàé ãàðààíä Õÿòàäûí îðîëöîã÷ Ìîíãîë óó­æààð ãî¸æ áàéñíûã ñàíà­ëàà. Òóõàéí ¿åä õÿòàäóóä õººð­õèé ¿íäýñíèé ãýõ õóâ­öàñ ñî¸ë ìàðóóõàí óëñ äàà çàéëóóë ãýñýí ºðºâäñºí, íàéð òàâüñàí, ýçíèé ¸ñîîð çýýëä¿¿ëñýí õàíäëàãà àæèã­ëàãäàæ áàéâ. Ãýòýë õÿòàäóóä áèä­íýýñ òýñ ººð áîäîë àãóóëæ òýð õóâöñûã ýãýë­äýð­ãýëæ. Ñîëîíãîñ, Ìîíãîë ãý­ñýí õàÿà äýðëýñýí îðíóó­äûí ºâ ñî¸ë “Made in China” øîø­ãîòîé áîëæ ýõëýâ. Ýíý­õ¿¿ äýëõèéã “àçàðãàëàõ” Õÿ­òàäûí áîäëîãî Ìîíãîë õºº­ìèé, Ñîëîíãîñûí öàãààí áó­äààíû áîîðöîã ãýýä õ¿íèé ñî¸ëûã ººðèéí áîëãîñîí òóóæ ÿâíà. Ýíý ¿åä áèä íýã­äýæ ¿íäñýðõýã ¿çëýý æèí­õýíý óòãààð íü ãàðãàõ ¸ñòîé áàéòàë íºãºº ë òàìûí òîãîî­íû ¿ëãýðýýð õàðèóöëàãà õ¿­ëýýõ àëáàí òóøààëòàí àëãà.
Õººìèé Õÿòàäûíõ áîëæ áàéõàä Ìîíãîëûí ýðõ áà­ðèã­÷èä ÿã þó õèéæ áàéñàí þì áý. Õººìèéí õîëáîîíû åðºí­õèéëºã÷, ÁÑØÓß-íû Ñî¸ë óðëàãèéí áîäëîãûí ãàç­ðûí äàðãà, ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Ìîí­ãîë äàõü åðºíõèé íà­ðèéí áè÷ãèéí äàðãà íàðòàé óóëç­ëàà. Õººìèéí õîëáîî ÷ ÿà­õàâ, òºðèéí áóñ áàéãóóë­ëàãà. Õàðàìñ÷ áóéãàà èëýð­õèé­ëýâ. ¯¿íèé äàðàà ÁÑØÓß-íû Ñî¸ë óðëàãèéí áîäëî­ãûí ãàçðûí äàðãà Ã.Ýðäýíý­áàòààñ “ÿë àñóóëàà”.
Ã.Ýðäýíýáàò:
Áè àðüñàà õàìãààëæ áàéãàà þì áèø. Õèéãýýã¯é áîë õèéãýýã¯éãýý õýëíý

-Õººìèéã äýëõèéí ºâä õÿòàäóóä á¿ðòã¿¿ëæ áàéõàä Ìîíãîë÷óóä þó õèéæ áàéâ àà. Òàíòàé óóë­çàõààñ ºì­íº Õººìèéí õîë­áîî­ãîîð îð­ëîî. Óã íü ìàòåðèàë ñýë­òèéã íü íîì ¸ñîîð íü á¿ðä¿¿ëæ ºãñºí ãýæ áàéíà. ßã õýçýý ìàòåðèàëàà ºã­ñºí þì áý?
-Óðòíàñàí ãóàéòàé õàìòðààä ìà­íàéõ ìàòåðèàë á¿ðä¿¿ëñýí. Ýíý õîî­ðîíä º÷íººí àæèë áàéãàà ø¿¿ äýý. Áàò­ëàäàã äýýðýý òóëàõààð õººìèéã îéëãîõ, îéë­ãîõã¿é õ¿í áàéíà. Òèéì áèç äýý. Áè àðü­ñàà õàìãààëæ áàéãàà þì áèø. Òà á¿ãä õ¿íèé ÿðüæ áàéãààã çºâ òàëààñ íü áè­÷èõ õýðýãòýé. Õèéñýí áîë õèéñýí, õèé­ãýý­ã¿é áîë õèéãýýã¿é ãýäãýý øóóä õýëíý.
-Õàìãèéí ãîë íü ÞÍÅÑÊÎ ðóó ÿâóóëàõ ìàòåðèàëûã òàíàéõ õý­äèéä Í.Óðòíàñàí ãóàéä ÿâóóëñàí þì áý?
-Õýçýý ºãñíèéã íü Óðòíàñàí ãóàé­ãààñ àñóó. Òýä ÿâóóëäàã þì.
-Õàðèí òà Óðòíàñàí ãóàé ðóó õýçýý ÿâóóëñàí þì áý?
-¯ã¿é ÷è ÿàñàí öàãäàà øèã áàéöàà­äàã õ¿í áý. Óðòíàñàí ãóàé äýýð î÷îîä á¿ãäèéã òîäîðõîé àñóó.
-Ñî¸ë óðëàãèéí áîäëîãûí ãàçàð ÿìàð áîäëîãî áàðüæ áàéíà âý. Õººìèé㺺 àëäëàà. Îäîî Ìîí­ãîë áè÷ãýý á¿ðòã¿¿ëýõäýý øàì­äàÿ ãýýä “Îäîí” òåëåâèçýýð ÿðüæ áàéíà. ¯¿íèé ýñðýã ÿìàð àð­ãà õýìæýý àâàõ ãýæ áàéíà âý?
-ßã ýíý òàëààð Óðòíàñàí ãóàé ÷àìä íà­äààñ èë¿¿ õýëæ ºãíº. Áèä èéì þì á¿ðò­ã¿¿ëüå ãýýä æàãñààëòàà ãàðãààä ÿâóóë­÷èõñàí. Òýð æàãñààëòûã íàäààñ õó­âèëæ àâñàí ÷ áîëíî. ÞÍÅÑÊÎ-ä á¿ðò­ã¿¿ëýõ ãýýä ºâ ñî¸ëóóä äóãààðëàñàí áàéäàã þì áàéíà. Ìîíãîë þì áàéíà ãýýä ºìíº íü îðóóë÷èõã¿é ø¿¿ äýý. ªâ ñî¸ëûã õàìãààëàõ êîíâåíöèä 2005 îíä íýãäñýí. Õàðèí ÷ áàòëàãäààã¿é áàéõàä íü 2003 îíä ìîðèí õóóðàà á¿ðòã¿¿ëñýí, àçòàé õ¿ì¿¿ñ. Îäîî öàì, ýðèéí ãóðâàí íàà­äàì ãýýä îëîí þì áàòëóóëàõ ãýæ áàéíà.
-Îäîî çàðãà õèéæ áîëîõ óó. Åð íü ñî¸ëîî ãàäàãøàà àëäàõã¿éí òóëä þó õèéõ âý. Ìàíàé óðëà­ãèéíõàí Ẻí áººíººðºº Õºõ õî­òîä òîãëîëò õèéäýã íü ãàé áîë­ëîî ãýæ ÿðüæ áàéíà?
-Ìàíàé ìóíäàã ïðîôåññîð Õºõ õîòîä õè÷ýýë çààõ óðèëãà àâáàë òýð õ¿­íèéã õýí ÷ õîðèõ ýðõã¿é ø¿¿ äýý. Õýí íý­ãýí òýíä äóóëëàà ãýõýä áàñ õîðüæ ÷àäàõ­ã¿é. Õàðèí ¿¿íä òýð ÷èãëýëèéí ñëûí ºâèéã òýýæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéã ìàòå­ðèàë­ëàã òàëààñ íü äýìæèõ õý­ðýãòýé. Õÿòàäóóä ýíä õ¿ð÷ èðýýä ë èõ ìºí㺠àìëààä èõ ñóðãóóëèéí áàãøèéã, ãàâüÿàòûã ÷ àâààä ÿâæ áàéíà. Áèä õèë äýýð ïàñïîðòûã íü õóðààõ ýðõ áàéõã¿é.
-Îäîî òýãýýä ºâ ñî¸ëîî õàì­ãààëæ, ºìººðºõ àðãà áàéíà óó?
-Áîëäîãñîí áîë êîíâåíöèéí õàìãèéí ýõýíä èðñýí íü á¿ðòã¿¿ëíý ãýäýã çààë­òûã ¿íäñýí îðîí íü á¿ðòã¿¿ëíý ãýñýí çààëòàà𠺺ð÷èë캺ð áàéãàà þì. Òý­ãýõýýð 139 îðîí õóðàëäàæ áàéæ øèéäýõ áîëíî. Áèä ýíý àñóóäëûã òàâüñàí, áîëîõã¿é þì áèëýý.

Ò¿¿íèé çºâëºñíººð “Õýðãèéí ýçýí õýíãýðãèéí äîõèóð” ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Ìîíãîëûí ¿íäýñíèé õîðîîíû åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Í.Óðòíàñàíòàé ÿðèëöëàà.

Í.Óðòíàñàí:
ìàíàé õªªìèéã õßòàäóóä á¯ðò㯯ë×èõíý ãýæ áèä ßàæ ìýäýõ þì

-Õººìèéã õÿòàäóóä ìàíàé ºâ ñî¸ë ãýýä ÞÍÅÑÊÎ-ä á¿ðòã¿¿ë­÷èõëýý. Àðä ò¿ìýí òàíû àæèëä ¿¿íýýñ áîëæ ìóó ä¿í òàâèëàà. Òà åð íü þó õèéæ áàéãààãàà òàéëàã­íàâàë ÿàñàí þì áý?
-Õººìèéã õîöðîîëîî ãýæ ÿë àñóó­õààñàà ºìíº á¿ðòã¿¿ëñíèéã íü àñóóõ õýðýãòýé. Õÿòàä ãàíöõàí ç¿éë äýýð ºðñ­ñºí ë áàéíà. Áèä Ìîíãîë õººìèé ãýæ á¿ðò­ã¿¿ëíý, äàõèàä. ¯¿íèéã òàéëáàð­ëàõûí òóëä óã ñóóðèàñ íü ÿðüÿ ë äàà. ÞÍÅÑÊÎ ãýäýã áîë ͯÁ-ûí áîëîâñðîë ñî¸ë øèíæëýõ óõààíû òºðºëæñºí áàéãóóëëàãà. Ñî¸ëûí ñàëáàð íü òóõàéí îðíû Çàñãèéí ãàçàðòàé õàìòàð÷ áàéãà­ëèéí áîëîí ñî¸ëûí ºâèéã õàìãààëàõ ¿éë àæèë­ëà­ãàà ÿâóóëäàã. Ñ¿¿ëèéí ¿åä ºâèéí òàëààð ÿðüæ áàéíà. Ýíý ç¿é ¸ñíû õý­ðýã. ªâ áàéãàëèéí, ñî¸ëûí ãýæ õó­âààã­äàíà. Ñî¸ëûí ºâ íü äîòðîî áèåò áîëîí, áèåò áóñ ãýæ õóâààãäàíà. Áèåò ºâä õºøºº äóðñãàë, õîò ñóóðèíãèéí òóó­ðü, ñ¿ì õèéä, óðàí áàðèëãóóä, áóëø õèð­ãýñ¿¿ð îðäîã.
-Áèåò ºâ ÿàõ âý. Óëààíäàà ãàð÷è­õààã¿é áîë Ìîíãîëûí õèë äîòîð áàé­ãàà Îðõîí, Ñýëýíãý, Òóóë ìà­íàéõ ãýõ ãàçàð áàéõã¿é áàéõ. “Äýý­ðýì÷èä” áàðèãääàãã¿éãýýð íü áèåò áóñ ºâ ð¿¿ õàëäààä áàéíà ø¿¿ äýý?
-Áèåò áóñ ºâ ãýäýãò àðäûí óëàìæ­ëàëò óðëàã, ãàð óðëàë, áàÿð íààäàì, çàí ¿éë, ¸ñ çàíøèë, àðäûí ìýäëýã ýíý á¿ãä îðíî. ÞÍÅÑÊÎ ºâ ñî¸ëîî õàäãàëàõûã óõóóëæ áàéãàà. Äýëõèéä 10 ìÿíãàí õýë áàéñíààñ ñ¿¿ëèéí 50 æèëä äºðâºí ìÿíãà íü ìºõ÷èõºæ. Äàðààãèéí 50 æèëä òàëààñ èë¿¿ õóâü íü àëãà áîëíî. Õý÷­íýýí îëîí õýë áàéíà, äýëõèé º÷íººí îëîí ÿíç áîëíî. Õýë äàãààä ñî¸ë ãýäýã äýý. Èéìýýñ ñî¸ëûí ºâèéã õàäãàëúÿ ãýýä áàéãàëü ñî¸ëûí ºâ õàìãààëàõ êîí­âåíö áàòàëñàí. Èíãýõäýý õî¸ð ÿíçààð õàìãààëààä áàéãàà þì. Ýõíèéõ íü ãè­ø¿¿í îðîí á¿õýí ººðèéí íóòàã äýâñãýðò áàéãàà ºâºº õàìãààëíà, íºãºº íü äýëõèéí õýìæýýíèé ¿íý öýí, à÷ õîëáîã­äîëòîé ¿íýò ºâèéã ÞÍÅÑÊÎ-ä á¿ðòãýýä äýëõèé íèé­òýýðýý õàìãààëíà.
-Äýëõèéä á¿ðòãýëòýé ìàíàé õý÷íýýí ºâ ñî¸ë áàéíà âý?
-Äýëõèéí ºâèéí æàãñààëò ãýæ õî¸ð êîíâåíöèéí ãóðâàí æàãñààëò áàéíà. 1972 îíû äýëõèéí áàéãàëèéí áîëîí ñëûí ºâèéã õàìãààëàõ êîíâåíöèä ìàíàé óë­ñààñ 2003 îíä Óâñ íóóð, 2004 îíä Îð­õîíû õºíäèéí ñî¸ëûí äóðñãàëò ãàç­ðûã á¿ðòã¿¿ëñýí. Îäîî Àëòàéí íó­ðóóíû õàäíû çóðãèéã á¿ðòã¿¿ëýõ ãýýä àæèëëàæ áàéíà. Äýëõèéí ºâèéí óðüä÷èëñàí æàã­ñààëòàä Èõ ãîâèéí öºë íóòàã, ¯ëýã ã¿ð­âýëèéí îðä ãàçàð, Ìîíãîëûí òàõèëãàò óóë­ñóóä, Àìàðáàÿñãàëàíò õèéäèéã îðóóëñàí áàéãàà.
-Õººìèéíèé òàëààð ÿðèàíäàà îðú¸. Õººìèé þó áîëîîä Õÿòà­äûíõ áîë÷èõîâ îî?
-Ýíãèéíýýð îéëãîõîä Õÿòàä ìàíàé­õààñ ºðññºí ë õýðýã. 139 ãèø¿¿í îðíîîñ èð­ñýí ºâ ñî¸ëîî òàíèëöóóëñàí õýäýí çóóí ìàòåðèàëûã 30 øèíæýý÷èä øàëãà­õàä ìýäýýæ õààíàà ÷ õ¿ðýõã¿é. Èõ áîëæ ýõ­íèé èðñýí 90 ìàòåðèàëûã øàëãàíà àà äàà. Òýð 90-ýýñ õîéøõèä íü ìàíàé ìàòå­ðèàë, ºìíº íü Õÿòàäûí ìàòåðèàë øàëãàãä÷èõã¿é þó.
-Ìàíàé õý÷íýýí ºâëèéí ñî¸ëûí ìàòå­ðèàë äýëõèéí ºâä á¿ðò­ã¿¿­ëýõ äóãààðàà õ¿ëýýæ áàéãàà þì áý?
-Ñàÿ ¿ëäñýí õî¸ð íü äóãààðëàæ áàéãàà. ̺í ãóðâûã ÿâóóëàõàä áýëýí áîëñîí.
-Äàðààãèéí á¿ðòãýõ õóãàöàà õýçýý áèëýý?
-Õººìèé, ýðèéí ãóðâàí íààäàì õî¸ð 2010 îíä øàëãàãäàõ öèêëüä îðñîí. 2009 îíä øèíæýý÷èäòýé Ïàðèñò óóëçààä ýíý õî¸ð ìàòåðèàëàà òàíèëöóóëàõàä áîëîõ þì, ãýõäýý çàðèì íýã ç¿éëèéã òîäðóóë ãý­ñýí. Æèøýý íü, õººìèé÷èä õààãóóð íó­­òàã­­­ëàäàã þì ãýýä. Òîäðóóëãàà ºãººä ÿâóóë­­ñàí. Òàâäóãààð ñàðä õî¸ð øèí­æýý÷ èðæ ¿çíý. Òýãýýä ýíý õî¸ðûã õóð­ëààð îðóó­­ëàõàä ìîðèí õóóð, óðòûí äóó õî¸ðûã õàìò îðóóëàõ þì áèëýý. Ó÷èð íü, êîíâåíö áàò­ëàõààñ ºìíº òóíõàãëà­ñàí ó÷ðààñ àâòî­ìàòààð ñàÿûí òºëººë­ëèéí æàãñààë­òàä îðóóëæ õóóëü ¸ñîîð á¿ðòãýõ þì ãýñýí.
-Õººìèé Õÿòàäûí íýð äýýð ø¿¿ äýý ãýýä ìàíàéõûã á¿ðòãýõ ¿¿?
-Ìîí­ãîë õººìèé þì ÷èíü á¿ðòãýíý ãýäýãò 100 õóâü èòãýëòýé áàéíà.
-ßñ ÿðèâàë Òóâà õººìèé ìàíàéõ ãýæ õýëýõ ýðõòýé óëñ ø¿¿ äýý. Õàìò­ðàõ áîäîë áàéíà óó?
-Íèé íóóã¿é õýëýõýä õàìòàðìààð­ã¿é áàéíà. ÞÍÅÑÊÎ õàìòðàõûã èë¿¿ äýì­æýýä áàéãàà þì. Ìàíàéõàí õàìòàð­ëàà ãý­âýë äàõèàä Ẻí þì áîëíî áèç. Ìà­íàé áàé­ãóóëëàãà ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí ¿éë àæèë­ëà­ãààã Ìîíãîëä çîõèöóóëäàã áàéãóóëëàãà. Ìîí­ãîë ¿¿íèéãýý á¿ðò­ã¿¿ë­íý ãýñýí áîä­ëîãûã áèä ÿðèõã¿é.
-Áîäëîãîîð àâ÷èð÷ ºãñºí ç¿é­ëèéã ë äàìæóóëàõ ¿¿ðýãòýé ãýñýí ¿ã ¿¿?
-Òèéì. Îäîî áîë èéì áèø áàéíà. Áîä­ëîãûí ãàçàðò íü õýë óñòàé õ¿ì¿¿ñ àëãà. Áèä ñî¸ëûí ºâä á¿ðòãýõ æóðìûã ÿàìàíä ÿâóóëàõàä ìýäýæ õèéõ õ¿í áàéõã¿é áî­ëîõîîð òóñëàäàã þì. ßàì­òàé õàìò ýð­äýìò­äèéã öóãëóóëààä ¿¿íèéã íü ÷è áè÷, ÷è òýã ãýýä õóâààðèëæ òºëºâ­ëºãºº ãàðãàæ, ñàé­äààð áàòëóóëäàã. Èí­ãýýä ìàíàéä èð­ñýí þì íü òóí õýö¿¿. Äó­òóó äóëèìàã. Àðàé èë¿¿ òóðøëàãà, õý­ëýð­õ¿¿ þìòàé áî­ëîõîîðîî ýíä áè õýäýí õ¿¿õä¿¿äòýéãýý íóõ­íà. Åð íü äýëõèéí ºâèéã õàðèóöñàí àëáà ÿàìíû äýðãýä áàéõ ¸ñòîé. Ìàíàé ¿íä­ñýí ¿¿ðýã áîë èéì þì áîëîõ ãýíý ãýæ çàð­ëàëàà, òýäýí ñà­ðûí òýäíýýñ ºìíº ìàòå­ðèàëàà èð¿¿­ëýýðýé ãýæ õýëëýý. Èí­ãýýä èðñýí ìàòå­ðèàëûã íü õ¿ëýýæ àâààä öààø äàìæóó­ëàõ ¿¿ðýãòýé.
-Ñî¸ë óðëàãèéí áîäëîãûí ãàçàð òà­íàéä õººìèé, ýðèéí ãóðâàí íààä­ìûí ìàòåðèàëûã õýäýí îíû õý­äýí ñàðä àâ÷èð÷ ºãñºí þì. Ýíý àñóóëò ºí­ãºð­ñºí áîðîîíû õîé­íîîñ öóâ íº­ìºð÷ áàéãàà õý­ðýã ë äýý. Ãýõäýý õîö­ðîî­ñîí áó­ðóó­òàíã àðä ò¿ìýí ìýäý­õèéã õ¿ñ÷ áàéíà?
-Òýðèéã ÷èíü áýëòãýíý, áèä ¿çíý, áó­öààíà, õàìãèéí ñ¿¿ëä íü ñàéä ãàðûí ¿ñýã çóð­íà. Ìàòåðèàë àâàõ õóãàöàà íü 2009 îíû íýãä¿ãýýð ñàðààñ íàéìäóãààð ñà­ðûí 31 õ¿ðòýë áàéñàí. Áèä íàéìäó­ãààð ñà­ðûí 20 õàâüöàà ÿâóóëñàí ñàíàã­äàæ áàéíà.
-Õàìãèéí ãîë íü õîöîð÷ ÿâóóëñ­íààñ áîëëîî ãýæ ä¿ãíýýä áàéíà ë äàà?
-Õÿòàä äºðºâ, òàâäóãààð ñàðä ºãñºí ë áàéõ. Õÿòàäûã ìàíàé õººìèéã á¿ðòã¿¿ë­íý ãýæ áèä ÿàæ ìýäýõ þì áý.
-2005 îíä ìàíàéõ ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí ºâ ñî¸ëûã õàìãààëàõ ýíý êîí­âåí­öèä íýãäñýí. Òýãâýë 2010 îí õ¿ð­òýë òà á¿õýí þó õèéñýí þì áý ãý­ñýí àñóóëò óðãàæ áàéíà?
-Èõ çºâ àñóóëò. Áèåò áóñ ñî¸ëûí ºâèéã õàìãààëàõ êîíâåíö 2003 îíä áàò­ëàãä­­ñàí. 2006 îíä õ¿÷èí òºãºëäºð áîë­ñîí. 2006 îíîîñ 2008 îíû çóðãàäóãààð ñàð õ¿ðòýë ýíý êîíâåíöèéã ÿàæ õýðýã­æ¿¿ëýõ âý ãýäýã æóðàì ä¿ðýì ãàðñàí. Ýíý æóð­ìûí äàãóó ÿàðàëòàé õàìãààëàõ äýë­õèéí ºâèéí æàãñààëòàä Ìîíãîë òóóëü, áèé áèåëãýý, öóóð õºãæèì á¿ðòã¿¿ëñýí. Õî¸ð­äóãààð òºëººëëèéí ºâèéí äýëõèéí æàã­ñààëòàä îðóóëàõààð õººìèé, ýðèéí ãóð­âàí íààäìûã áè÷èæ ÿâóóëñàí. Ñàÿ ò¿¿­õèéã íü ÿðèëàà. Ýíý êîíâåíö áàò­ëàõààñ ºìíº áèä áààõàí õóäëàà ¿íýí þì áè÷èæ ÿâóó­ëààä ë áàéëàà. Òýãñýí ÷èíü êîíâåí­öèä öîî øèíý øààðäëàãóóä òàâèãäàæ ýíý á¿õ àæëàà äàõèæ ýõýëñýí. ßìàð øààðä­ëàãà ãýõýýð 10 ìèíóòûí êèíî, öàãèéí áè÷ëýã. ¯¿íä ìºíãº, öàã õý­ðýã­òýé. Áàñ èíãýæ áè÷íý ãýýä øàë ººð þì­íóóä íýõ­ñýí. Õóó÷èí èõ ãî¸ þì óõààíû þì áè÷ýýä ÿâóóëäàã áàéñíààñ òýñ ººð.
-Òýãýýä æèíõýíý àæèë 2008 îíîîñ ë ýõýëñýí õýðýã ¿¿?
-Òèéì. Ýíý ÷èíü á¿õ óëñàä øèíý þì. Áèåò áóñ ºâ ãýäýã ìàø õýö¿¿. Àíõ áîëîâñ­ðóóëñàí ÿìàð ÷ þì àë­äàà äóòàãäàëòàé ë áàéæ òààðàà. Äîð õà­ÿàä ë íýã óëñ æèëä òºäºí ¿íýò ºâ á¿ðòã¿¿ëíý ãýñýí õÿçãààð òîãòîîãîîã¿é. Íýã æèëä íýã óëñààñ òàâ ãýýä òîãòîî÷èõñîí áîë ºíººäºð èéì õýë àì áîëîî ÷ óó ¿ã¿é ÷ ¿¿. Îäîîãèéí áàéä­ëààð íýãäýæ îðñîí 100 ãàðóé îðíîîñ àð­âàí õýäõýí íü ë ºâ ñî¸ëîî á¿ðò­ã¿¿ëñýí. ßà­ãààä ãýõýýð ñàÿ áàò­ëàãä­ñàí. Õàðèí ÷ ìàíàé­õûã ìóíäàã àæèë­ëàæ áàéíà ãýæ ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí îðëîã÷ ñàéä ºíãºðñºí ñàðä èðýýä ìàãò­ñàí. Ãàé áîëæ õÿòàäóóä õººìèéëäºã ãýæ îðóóëñàí áîëîõîîñ á¿õ þì ñàéí ÿâàà.
-Îäîî õý÷íýýí ¿íýò ºâ á¿ðòã¿¿­ëýõ ãýæ õè÷ýýæ áàéíà âý?
-Îäîî á¿ðòã¿¿ëýýä áàéãàà íü òàâ. Á¿ðò­ã¿¿ëýõ íü Ìîíãîë ãóòàë, îâîî òà­õèë­ãûí ¸ñ ãýýä çºí人. ßã ¿íýíèéã õý­ëýõýä îäîî ¿¿íèéã á¿ðòã¿¿ëëýý ãýýä çàð­ëà­ìààðã¿é áàéãàà þì. Óëñûí íóóö áèø ÷ íóóö­ëàõã¿é áîë õ¿íèé õîîë áî­ëîîä áàéíà ø¿¿ äýý. Õàøèðñàí õ¿í ãýæ õàøèðñàí õ¿­íèéã õýëíý ãýäýã áèç äýý.
“¯íäýñíèé øóóäàí” ñîíèí 2010.1.21 ¹ 016 (730)Ë.̪ÍÕÇÀßÀ